بی اختیاری ادرار در زنان،علت و درمان آن
زنانی که دچار نشت ادرار هستند، قاعدتا باید مبتلا به بی اختیاری باشند.
بی اختیاری به صورت شکایت از هرگونه نشت غیر ارادی ادرار تعریف شده است.در این تعریف، تنوع وسیع این علامت و آشفتگی حاصل از آن لحاظ نشده است.
به عنوان مثال نیمی از زنان جوان، از نشت گهگاه مقادیر اندک ادرار شکایت میکنند از دید اکثر این زنان،این مسئله نه مزاحمتی ایجاد میکند و نه در حدی است که بخاطر آن در جستجوی اقدامات درمانی برآیند. در سوی دیگر این طیف ،5-10 درصد زنان بزرگسال هر روزه دچار نشت شدید ادراری شوند.
این زنان در اغلب موارد به علت نشت ادرار شیوه زندگی خود را به نحو چمشگیری تغییر میدهند، از فعالیت های خود می کاهند و گردشهای اجتماعی و راویط نزدیک خود را کاهش میدهند.
بسیاری از این زنان با کاهش شدید اعتماد به نفس مواجه میشوند.
در بین دو سر این طیف، یک سوم از زنان بزرگسال قرار دارند که حداقل هفته ای یکبار دچار نشت ادرار می شوند،اما در آنان شدت نشت از نظر تاثیر آن بر تغییر شیوه زندگی، در حد گروه قبلی زنان نیست.
بی اختیاری ادرار تقریبا در تمام موارد به درجاتی بهبود می باید و در موارد بسیاری قابل درمان است. اغلب با استفاد از روشهای نسبتا ساده غیر جراحی
انواع بی اختیاری ادرار:
بی اختیاری استرسی ادرار
بی اختیاری استرسی ادرار، در طی دوره های افزایش فشار داخل شمکی(مانند عطسه،سرفه یا فعالیت) هنگامی که فشار داخل مثانه ای به حدی می رسد که فراتز از تحمل مکانیسم انسدادی پیشابراه است، رخ میدهد.
بی اختیاری استرسی ادرار،شایغترین شکل بی اختیاری ادرار در زنان است و به ویژه در زنان جوانتر شیوع زیادی دارد.
زنان فعال با احتمال بیشتری متوجه علائم بی اختیاری استرسی ادرار میشوند.
بی اختیاری استرسی ادرار از این نظر که علائم یکسان آثار متنوعی بر زنان مختلف دارد، بیماری جالب توجهی محسوب میشود.
بهترین رویکرد این است که بی اختیاری استرسی را نوعی مدل زیستی-رفتاری در نظر بگیریم که تعامل بین سه متغیر زیر را مشخص میکند:
1.قدرت بیولوژیک مکانیسم اسفنکتری پیشابراه
2.میزان استرس فیزیکی واردشده بر مکانیسم انسداد
3.انتظارات بیمار در مورد کنترل ادرار
این مدل،تنوع چشمگیری را که در زمینه علائم، شدت نشت قابل مشاهده و پاسخ بیمار به بی اختیاری استرسی خود وجود دارد،توضیح یدهد.
بی اختیاری فوریتی ادرار و مثانه بیش فعال
اگر چه بی اختیاری استرسی شایعترین نوع بی اختیاری ادراری در تمام زنان محسوب می شود، بی اختیاری فوریتی شایعترین شکل بی اختیاری ادراری در زنان مسن است.
بی اختیاری فوریتی ادرار به معنی نشت غیر ارادی ادرار است که همراه با آن و یا بلافاصله قبل از آن، احساس فوریت دفع ادرار رخ میدهد.
در زنان مبتلا به این اختلال، ممکن است سایر مشکلات مرتبط مانند احساس فوریت دفع ادرار،شب ادراری و افزایش تکرر ادرار در طول روز نیز وجود داشته باشد.
تعریف شب ادراری قابلیت کمیت گذاری است.زن مبتلا هر شب یک یا چند بار برای دفع ادرار از خواب برمی خیزد.
بی اختیاری مختلط
همان گونه که از نام این اختلال بر میاید، در زنان مبتلا به بی اختباری مختلط هم علائم بی اختیاری استرسی و هم علائم بی اختیاری فوریتی وجود دارند.
در زنان جوانتر احتمال اینکه بی اختیاری استرسی به تنهایی وجود داشته باشد بیشتر است، در حالی که در زنان مسن تر احتمال بی اختیاری مختلط و فوریتی بیشتر است.
بی اختیاری عملکرد و گذرا
بی اختیاری عملکردی در زنان مسن شایعتر است و به مواردی از بی اختیاری که به دلیل عوامل غیر مرتبط با مکانیسم فیزیولوژیک دفع ادرار رخ میدهند،گفته می شود.
زنی که نمیتواند با سرعت کافی خود را به دستشویی برساند، اغلب دچار بی اختیاری می شود.
بی اختیاری خارج پیشابراهی
اگر چه اکثر موارد بی اختیاری ادراری، بازتابی از دفع ناخواسته ادرار از طریق پیشابراه هستند،دفع ادرار ممکن است از طریق منافذ غیرطبعی نیز رخ بدهد.
علت ایجاد این منافذ ممکن است نقایص مادرزادی و یا برخی از اشکال تروما باشد.
شب ادراری(نوکتوری)
شب ادراری به معنی افزایش دفعات ثبت شده دفع ادرار در طی خواب شبانگاهی است بیمار قبل از دفع ادرار در خواب بوده است و بعد از دفع ادرار نیز به خواب میرود.
عوامل خطر بی اختیاری ادراری
شواهدی وجود دارد که نشان میدهد افزایش سن،حاملگی،وضع حمل،چاقی،اختلال عملکردی و اختلال شناختی، با افزایش بروز بی اختیاری یا افزایش شدت بی اختیاری ارتباط دارند.
حاملگی و زایمان، زنان را حداقل در سالهای جوانی، در معرض خطر بی اختیاری استرسی ادرار قرار میدهند.
بی اختیاری ادرار در زنان،علت و درمان آن
درمان غیر جراحی
بی اختیاری ادرار را میتوان با روشهای غیر جراحی و جراحی درمان کرد.
رویکرد زمانی، به یافته های بالینی و شدت ناراحتی بیمار بستگی دارد و بیمار نیز باید از خطرها و پیامد قابل انتظار،آگاهی کاملی داشته باشد.
تغییرات شیوه زندگی
با مداخلات مربوط به شیوه زندگی میتوان در بسیاری از زنان بی اختیاری بی استرسی ادرار را کاهش داد.
شواهد خوبی وجود دارد که نشان میدهد کاهش وزن هم در زنان مبتلا به چاقی مرضی و هم در زنان نسبتا چاق، بی اختیاری استرسی و فوریتی را کاهش میدهد.
شواهدی وجود دارد که نشان میدهد کاهش مصرف کافئین سبب بهتر شدن بی اختیاری می شود. با وجود اینکه چنین بنظر میرسد که مصرف مایعات به طور کلی نقش اندکی در پاتوژنز بی اختیاری دارد.
درمان فیزیکی
گروه بی اختیاری cochrance چنین نتیجه گیری کرده است که ورزشهای عضلات کف لگن، برای درمان بی اختیاری استرسی به طور ثابت بهتر از عدم درمان یا پلاسبو هستند و باید به عنوان درمان محافظه کارانه خط اول به زنان میتلا ارائه شوند.
چندین عامل وجود دارد که احتمال موفقیت ورزش عضلات لگن را در بهبود بی اختیاری استرسی ادرار افزایش می دهند.
زنان مبتلا،باید این ورزش ها را به طور صحیح و منظم و به مدت کافی انجام دهند.
بر اساس تمرینات ورزشی عضلات اسکلتی که در سایر مناطق بدن صورت میگیرند،بسیاری از متخصصان درمان فیزیکی پیشنهاد میکنند که جلسات تمرین 3-4 بار در هفته برگزار شوند و در هر نوبت،10-8 انقباض مداوم سه بار تکرار شود.
درمان رفتاری و آموزش مثانه
هدف اصلی آموزش مثانه، تعدیل عملکرد مثانه با تغییر دادن عادتهای دفع ادرار است.
در دمان رفتاری،کانون توجه درمان بیش از آنکه معطوف به بهبود عملکرد مثانه باشد، متمرکز بر بهبود کنترل ارادی دفع ادرار است.
جزء اصلی در روند آموزش مثانه، برنامه زمان بندی شده و منظم دستشویی رفتن است.
بعد از بررسی برگه ثبت دفع ادرار بیمار،فواصل اولیه بین دفعات دفع ادرار به نحوی انتخاب میشود که در عین رعایت بیشترین فاصله، راحتی بیمار نیز لحاظ شود.
وسایل واژینال و پیشابراهی
وسایل واژینال پساری ها و اینسرتهای پیشابراهی، برای درمان بی اختیاری استرسی ادرار در دسترس هستند.
در شرایطهای مراقبتی ارجاعی، حدود دو سوم زنان مبتلا به بی اختیاری استرسی ادرار که تحت یک دوره کاربرد آزمایشی وسایل واژینال قرار گرفته بودند،استفاده از پساری را انتخاب کرده بودند.
89 % این زنان به طور موفقیت آمیز به اندازه مناسب پساری دست یافته بودند.
تعدادی از زنان از اینکه توانسته اند از جراحی بپرهیزند و یا در ضمن انتظار برای دستیابی به آثار ورزش عضلات لگن از یک روش کمکی بهره گیرند،اظهار خوشنودی میکنند.
درمان دارویی بی اختیاری استرسی
تون پیشابراه و گردن مثانه،عمدتا از طریق فعالیت آلفا آدرنرژیک دستگاه عصبی سمپاتیک حفظ شود.
به هین دلیل،برای درمان بی اختیاری استرسی عوامل فارماکولوژیک زیادی با درجات نتغیر موفقیت مورد استفاده قرار گرفته اند.
